باسمه تعالی
سوره های قرآن
سوره های قرآن مانند فصول کتابهاست. گروهی از آیهها را که در نظم قرآن میان دو بسم الله و از پی هم قرار گرفته سوره مینامند. سوره در سه معنی آمده است: 1. شرف و منزلت پایگاهی بلند و رفیع را سوره نامند 2. به معنی بنای بلند و زیبایی که سر به آسمان کشیده است همچنین عرب باره و دیواره شهرها را سورالمدینة نامیده است. 3. به معنی النگو هم آمده است، سوره های قرآن را سوره نامیدند، زیرا چون سخن خدایی است دارای شرف و منزلت است و یا چون دژ بلند بالا و غیرقابل نفوذ و رسوخی است که گرداگرد آیه ها را فراگرفته و آنها را به هم پیوسته است.
حکمت تعیین سوره ها
تجزیه قرآن به سوره ها فوائد و حکمتهایی دارد از جمله: 1. آسان کردن کار بر مردم و تشویق آنان به یادگرفتن، آموختن و از حفظ کردنش میباشد زیرا اگر چون یک حلقه تنها بود، نه حلقههای به هم پیوسته، حفظ و فهمش دشوار میگشت 2. بر موضوع سخن و محور کلام دلالت میکند زیرا در هر سورهای موضوع روشنی است که از آن گفتگو می کند مانند سوره بقره، یوسف و ... 3. هر قاری و یا خواننده ای سوره ای را به پایان برده و دیگری را آغاز کند، شادمانتر و خرسندتر میگردد وبهتحصیل بقیه آن بیشتر برانگیخته میشود.
نام و شماره سورهها
هر سوره ای نامی دارد و بسیاری از سوره ها هر یک چند نام دارد که در روایات مختلف آمده است و چنین گفته اند که نام سوره ها توقیفی است. نام هر سوره با متن آن مناسب و بستگی تام دارد چنان که سوره بقره را به مناسب داستان بقره و حکمت شگفتی آوری که در آن هست بدین نام خوانده اند و سوره نساء را به علت احکام زنان و سوره انعام را به جهت احوال چارپایان چنین نامیده اند. سوره هایی که چند اسم دارند یکی از آن میان مشهورتر و معروف تر است.
اما در مورد تعداد سوره ها چنانکه در مصحف عثمانی آمده، ارباب حل و عقد همگی آن را 114 سوره می دانند اولش فاتحة الکتاب و آخرس ناس. این را هم اضافه کنیم که گفته اند بر حسب حکم امام صادق(ع) مجموع سوره های قرآن 112 سوره است چون ایشان سوره های فیل و قریش را یکی میدانست و سوره های و الضحی و الم نشرح را نیز در حکم یک سوره می گرفت.
سوره ها از جهت بلندی و کوتاهی نیز یکسان نیستند. کوتاهترین سوره، سوره کوثر که 3 آیه دارد و بلندترین سوره ها بقره است که 286 و یا 285 آیه دارد و بیشتر آیات آن بلند می باشد به خصوص بلندترین آیه ها که آیه دین «وام» نام دارد در آن قرار گرفته است. میان دو سوره نیز سوره های بلند و متوسط و کوتاه گوناگون قرار دارد.
منبع: کتاب تاریخ قرآن، دکتر محمود رامیار صفحه 581