نزول قرآن
قرآن مجموعه آیات و سوره های نازل شده بر پیامبر(ص) قبل و بعد از هجرت بوده است که بطور پراکنده به مناسبت های مختلف نازل شده و بصورت مجموعه کتاب درآمده است.
نزول قرآن تدریجی بوده و تا آخرین سال حیات پیامبر(ص) ادامه داشته است. در طول زندگی پیامبر هرگاه اتفاقی رخ می داد برای پاسخ به سوال های مطرح شده در مورد آن پیشامد یا برای رفع مشکلی مجموعه ای از آیات یا سوره ای نازل می شده است. این اتفاقات و پیشامد ها را اصطلاحا شان نزول یا اسباب نزول می نامند که برای تفهیم بهتر آیات بهتر است شان نزول را بدانیم. نزول پراکنده قرآن آن را از دیگر کتب آسمانی جدا می سازد. صحف ابراهیم و اواح موسی به یک باره نازل شد و همین امر موجب خرده گیری بسیاری از مشرکان گردید و گفتند چرا قرآن یک جا بر او نازل نگردید؟ در جواب این سوال مشرکان در سوره فرقان آیه 32 آمده است: «این بخاطر آن است که قلب تو را بوسیله آن استوار گردانیم و آن را به تدریج بر تو خواندیم».
بطوری که از قرآن استنباط می شود، تدریجی بودن نزول قرآن به این دلیل است که پیامبر(ص) و مسلمانان احساس کنند که همیشه مورد عنایت و لطف خاص خداوند قرار دارند و باعث دلگرمی آنها می شود.
«واصبرو لحکم ربک فانک باعیننا ...: و در برابر دستور پروردگارت شکیبا باش چرا که مورد عنایت کامل ما قرار داری ...» طور 48:52.
آغاز نزول
آغاز نزول قرآن در ماه مبارک رمضان و در شب قدر صورت گرفت. شب قدر –نزد امامیه- میان دو شب 21 و 23 رمضان مردد است. شیخ کلینی از حسان بن مهران روایت کرده است گوید: از امام صادق (ع) پرسیدم: شب قدر کدام است؟ فرمود: «آن را در یکی از دو شب 21 و 23 جستجو کن».
سه سال تاخیر نزول
آغاز وحی رسالی در 27 ماه رجب، 13 سال پیش از هجرت بود، ولی نزول قرآن به عنوان کتاب آسمانی سه سال تاخیر داشت. این سه سال را به معنی فترت می خوانند (کنایه از قطع تداوم وحی قرآنی). پیامبر(ص) در این سه سال دعوت خود را سری انجام می دادند تا آیه « فاصدع بما تومرو: حجر94» نازل شد و دستور اعلان دعوت را دریافت کرد.
طبق روایات اهل سنت قرآن یک جا از عرش بر آسمان اول(پایین ترین آسمان ها) نازل گردید آنگاه در جایگاهی به نام «بیت العزه» به ودیعت نهاده شد ولی در روایات شیعه آمده است که قرآن از عرش بر آسمان چهارم فرود آمده و در بیت معمور نهاده شد. فیض کاشانی بیت معمور را قلب پیامبر دانسته است زیرا قلب آن بزرگوار خانه معمور خداست که در آسمان(رتبه) چهارم جهان ماده قرار دارد. پیامبر مراتب جماد و نبات و حیوان را پشت سرگذاشته و به اوج مرتبه چهارم یعنی جهان انسانیت نایل گشته است. آن گاه قرآن در مدت بیست سال از قلب پیامبر به لسان شریفش جریان می یافت.
برگرفته از کتاب علوم قرآنی –محمد هادی معرفت