مفهوم شناسی تاویل

 

واژه «تأویل» از ماده «أول» به معناى بازگشت است و در باب تفعیل به معناى بازگشت دادن مى‌آید. راغب اصفهانى مى‌نویسد: «التأویل من الاول، اى: الرجوع الى الاصل...»؛ تأویل چیزى برگرداندن آن به اصل و حقیقتش مى‌باشد. مقصود این است که گاه ظاهر یک عبارت یا کارى شبهه برانگیز مى‌باشد، تأویل براى برطرف کردن شبهه‌اى است که در گفتار یا کردار پیدا شده و سبب پنهان شدن حقیقت معنى و هدف اصلى گشته، پس ضرورى است که سخن یا عمل را تأویل کنیم تا مراد اصلى گوینده یا فاعل معلوم شود.

کلمۀ «تأویل» در قرآن کریم ۱۷ بار در معانی مختلف مانند: تعبیر خواب، عاقبت و نتیجه کار و... استعمال شده است که معنای «ارجاع و بازگشت» در تمام موارد، وجود دارد. به عنوان نمونه:

  • «وَزِنُوا بِالْقِسْطَاسِ الْمُسْتَقِیمِ ذَٰلِک خَیرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِیلًا»  با ترازوی راست بسنجید که آن بهتر است و در عاقبت نیکوتر، یعنی عذاب و معصیت ندارد. این آیه اشاره به عاقبت و نتیجه کار و بازگشت اثر آن کار به فرد دارد.
  • «وَیعَلِّمُک مِنْ تَأْوِیلِ الْأَحَادِیثِ » تو را تعبیر خواب آموزد. در این آیه شریفه تأویل برای تعبیر خواب به کار رفته که بازگشت خواب به آن است.
  • «هَلْ ینْظُرُونَ إِلاّٰ تَأْوِیلَهُ. یوْمَ یأْتِی تَأْوِیلُهُ یقُولُ الَّذِینَ نَسُوهُ مِنْ قَبْلُ قَدْ جٰاءَتْ رُسُلُ رَبِّنٰا بِالْحَقِّ...»  آیا جز عاقبت و پایان آن را انتظار مى‌کشند. روزى [- قیامت] که عاقبت و پایان آن بیاید، آنان که پیش از این، آن را فراموش کرده بودند، مى‌گویند: براستى فرستادگان پروردگارمان آمدند... . در این مورد که از آیات معاد است نیز، کلمۀ «تأویل» به معناى بازگشت و سرانجام زندگى این جهان مى‌باشد.
  • «قٰالَ هٰذٰا فِرٰاقُ بَینِی وَ بَینِک سَأُنَبِّئُک بِتَأْوِیلِ مٰا لَمْ تَسْتَطِعْ عَلَیهِ صَبْراً»  [بندۀ خدا] گفت: این (زمان) هنگام جدایى میان من و تو است؛ بزودى، تو را از تأویل [- باطن و نهان] چیزى که توان صبر و شکیبایى بر آن را نداشتى، آگاه مى‌سازم. و در آیۀ دیگر از همین سوره آمده است: «ذٰلِک تَأْوِیلُ مٰا لَمْ تَسْطِعْ عَلَیهِ صَبْراً»  (این، تأویل [- آشکار ساختن] چیزى بود که نتوانستى بر آن صبر کنى. در این دو مورد نیز، حقیقت و واقعیت قضیه و داستان «سوراخ نمودن کشتى»، «کشتن کودک» و «ساختن دیوار بدون گرفتن اجرت» به عنوان تأویل قضایاى مبهم مزبور، ذکر شده است. نیز، اسرارى که حضرت خضر علیه السّلام، در داستان مزبور، به عنوان تأویل براى حضرت موسى علیه السّلام، تشریح نموده است؛ در حقیقت باطن قضایاى ذکرشده و مآل و مرجع واقعى آنها محسوب مى‌گردد. بنابراین، استعمال کلمۀ تأویل در سوره کهف نیز، مانند سایر موارد مشابه دیگر بر طبق معناى لغوى بوده، در خصوص حقایق خارجى و حوادث عینى استعمال شده است که در حقیقت، مرجع و مآل و عاقبت همان احادیث و رؤیاها و مجهولات و تصوّرات ذهنى گوناگون مى‌باشد.

مقصود از تفسیر قرآن چیست


معناي لغوي: «تفسیر»، در لغت به معناي پرده برداري، کشف و آشکار کردن معناي چیزي می‌باشد.معنـاي اصـطلاحی: مقصود از تفسـیر قرآن، این است که ما معانی آیات قرآن و مقاصـد خداونـد تبارك و تعالی را، متوجه بشویم و براي دیگران بیان کنیم.علامه طباطبائی(ره) در این باره می‌نویسند: تفسیر به معناي بیان معانی آیات قرآن و کشف مقاصد و مدلول هاي‌ آن است. بدین ترتیب در تفسیر قرآن چند عنصر اساسی وجود دارد:

اول: متوجه شدن معانی کلمات و آیات.دوم: بدانیم، هدف خدا از بیان این آیه چه بوده است.سوم: اینکه آن مطلب را براي دیگران اظهار و بیان کنیم.

اگر این سه مرحله انجام شود، تفسیر صورت گرفته است. البته چنین تفسـیري بایـد بر اسـاس قرائن و منابع معتبر باشـد یعنی اینکه از قرائن عقلی و قرائن نقلی مثل آیات دیگر قرآن و احادیث پیامبر(ص) و ائمه(ع) استفاده شود تا تفسیري معتبر و جایز ارائه شود.

برگزاری کارگاه حضوری

دبیرخانه قرآنی کارگاه نقد و بررسی تاثیر ذهن انسان بر کائنات (قانون جذب) را برگزار می کند:

 

استاد: حمیدرضا مظاهری سیف

 

زمان :  سه شنبه 30 آبان

 

ساعت: 18/30 الی 20/30

 

مکان: بلوار جمهوری، نبش کوچه 6، تبلیغات اسلامی استان قم

 

مخاطبین : دبیران متوسطه اول ( همه رشته های درسی می توانند شرکت کنند) 

 

برای شرکت کنندگان گواهی دانش افزایی صادر می شود.

تفسیر قرآن امام حسن عسکری(ع)

گزارشی کوتاه از تفسیر امام حسن عسکری(ع) است که عبدالحسین طالعی سردبیر مجله کتاب‌شناسی شیعه در اختیار ما قرار داده است.

«دو مسافر شیعه امامی از دیار استرآباد(شمال ایران) ـ در زمانی که بیشتر اهل آن دیار، زیدی بودند ـ از ستم برخی از اهالی استرآباد به امامشان امام عسکری سلام الله علیه پناه بردند. حضرتش آنها را پذیرا شد.

دو مسافر نگران حال خانواده‌هایشان بودند. امام عسکری(ع) فرمود: اگر خبر به شما برسد که خانواده‌هایتان در امن و سلامت هستند، آیا حاضرید در اینجا بمانید و بخشی از علمی در تفسیر قرآن را که خداوند به ما آموخته به شما بیاموزم؟ پاسخ مثبت دادند. پیکی رسید و خبر سلامت بستگانشان را آورد. یوسف بن محمد بن زیاد و علی بن محمد بن سنان هفت سال در سامرّا ماندند و درس‌های تفسیر امامشان را شنیدند و نوشتند.

بدین ‌سان تفسیری شکل گرفت که به تفسیر امام حسن عسکری سلام الله علیه مشهور شد.

 

نسخه‌های موجود از این تفسیر، آیات آغازین قرآن تا آیه ۲۱۰ بقره و آیه ۲۸۲ بقره را در بر دارد. تفسیر آیات، غالباً با نقل اخباری از رسول خدا(ص)، حضرت زهرا(س) و ائمه هدی علیهم السلام همراه است. گاهی به اختصار و گاه به تفصیل.

نزدیک به ۳۸۰ حدیث ذیل آیات آمده است. برخی از این احادیث، شکل داستانی دارد و در آنها به اخباری از امت‌های پیشین اشاره می‌شود. آموزه‌های تربیتی، اخلاقی و عقایدی در این روایات موج می‌زند.

 

به این امید که مناسبت میلاد گرامی حجت یازدهم سلام‌الله علیه نقطه عطفی برای توجه افزون‌تر از پیش به این معدن نورانی آسمانی باشد. میلاد حجت یازدهم بر فرزند و وارث آن گرامی، حضرت حجت‌بن الحسن عجل الله تعالی فرجه و دوستداران و منتظرانش مبارک باد.»

پیام تسلیت

حضرت معصومه علیها السلام تفسیر معصومیت است و تعبیر بلند تبعیت از ولایت. وفات حضرت فاطمه معصومه علیها السلام را  خدمت شما همکاران عزیز تسلیت عرض می کنیم.

 

روایت امام صادق (ع) درباره مقام شفاعت فاطمه معصومه (س)

وی گفت: علامه مجلسی رحمه الله در کتاب گرانسنگ بحار الانوار از امام صادق (ع) نقل می‌کنند که فرمودند: عَنِ الصَّادِقِ ع أَنَّهُ قَالَ: إِنَّ لِلَّهِ حَرَماً وَ هُوَ مَکَّةُ أَلَا إِنَّ لِرَسُولِ اللَّهِ حَرَماً وَ هُوَ الْمَدِینَةُ أَلَا وَ إِنَّ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ حَرَماً وَ هُوَ الْکُوفَةُ أَلَا وَ إِنَّ قُمَّ الْکُوفَةُ الصَّغِیرَةُ أَلَا إِنَّ لِلْجَنَّةِ ثَمَانِیَةَ أَبْوَابٍ ثَلَاثَةٌ مِنْهَا إِلَی قُمَّ تُقْبَضُ فِیهَا امْرَأَةٌ مِنْ وُلْدِی اسْمُهَا فَاطِمَةُ بِنْتُ مُوسَی وَ تُدْخَلُ‏ بِشَفَاعَتِهَا شِیعَتِی الْجَنَّةَ بِأَجْمَعِهِمْ. همانا برای خدای متعال حرمی وجود دارد و آن مکه است و برای رسول خدا حرمی وجود دارد و آن مدینه است و حرم امیرالمومنین (ع) در کوفه واقع شده است. آگاه باشید که شهر قم کوفه صغیر است. بهشت هشت درب دارد که سه تای از آنها به سوی شهر قم باز می‌شوند. در این شهر زنی از فرزندان من به نام فاطمه دختر موسی دفن می‌شود که تمام شیعیان من به شفاعت آن بانو داخل بهشت می‌شوند. امام صادق (ع) قبل از تولد حضرت معصومه (س) این روایت را فرمودند. اگر در فضیلت حضرت معصومه (س) همین یک روایت وجود داشت برای عظمت این بانوی کرامت کافی بود.